Page 145 - 5_sf_Tane_Tane_Turkce_Defter_Kitap

Hikâye Edici Metinler

5. sınıf müfredatında hikaye edici metinlerden sadece masal, fabl ve hikâye metin türleri söz konusudur.
Yapılan bursluluk sınavlarında da bu metin türlerinden soru gelmektedir. Fakat ders kitaplarında metin
türü olarak pek ayrım yapılmamakta ve her metin türü okuma parçası olarak karşımıza çıkmaktadır. Biz
de etkinlik ve tane tane testlerimizde saydığımız metin türleri üzerinde durduk. Yeni nesil sorular bölü-
münde ise gerekli bilgileri vererek diğer metin türlerine da yer verdik.

Gerçek hayatta yaşanmış veya yaşanabilir olayların kişi, yer ve zaman unsurlarıyla anlatıldığı metin TANE TANE ÖĞREN
türüne “hikâye” denir. Hikâyede olay, yaşanmış veya yaşanabilir nitelik taşımaktadır. Bu yönüyle destan,
efsane, masal türleriyle farklılık; roman ile benzerlik gösterir. Hikâyedeki kişiler, gerçek hayatta sürekli
karşılaşabileceğimiz türdendir. Anlatılan olay, kısa bir zaman diliminde gerçekleşir. Yer ise yine gerçek
hayatta karşılaşabileceğimiz yerlerdir. Hikâye edici metinlerde yazar, kendi başından geçen veya içinde
bulunduğu bir olayı anlatıyorsa buna “birinci kişi ağzından anlatım” denir. Eğer yazar, anlattığı olayın
dışındaysa ve bu olayı okuyucuya aktarıyorsa “üçüncü kişi ağzından anlatım” yapıyor demektir.
İnsanlara ders vermek amacıyla yazılmış hikâyelere “fabl” denir. Kahramanlar, çoğunlukla hayvanlardan
seçilen insan dışındaki varlıklardır. Bu varlıklara, kişileştirme ve konuşturma söz sanatlarıyla insan özellik-
leri yüklenir. Genellikle şiir şeklinde yazılır. Fabllarda asıl amaç insanlara ders vermektir.
Genellikle halkın yarattığı, hayale dayanan, sözlü gelenekte yaşayan, çoğunlukla insanlar, hayvanlar ile
cadı, cin, dev, peri vb. varlıkların başından geçen olağanüstü olayları anlatan metin türüne "masal" denir.
Masallar döşeme, serim, düğüm, çözüm ve dilek bölümlerinden oluşur. Döşeme ve dilek bölümlerinde
kalıplaşmış sözcük gruplarından ve tekerlemelerden yararlanılır.
Gerçek; bir durum, bir nesne veya bir nitelik olarak var olan, varlığı inkâr edilemeyen, olgu durumun-
da olan, özbeöz olaylardır. Oysa kurgu; gerçek olmayan, tasarlanmış, olay ve kahramanlardan oluşan
demektir. Başka bir deyişle gerçek hayatta olabilecek veya olması mümkün şeyler “gerçek”, gerçek hayat-
ta rastlanmayacak, yaşanması mümkün olmayan, hayal ürünü şeyler ise “kurgudur”.

Öğreten Sorular

1
Aşağıdaki bilgiler hangi metin türüyle ilişkiliyse işaretleyiniz.

Bilgi Hikâye Masal Fabl
Gerçek hayatta olabilecek kişi ve olaylar vardır.
Olağanüstü varlık ve olaylar anlatılır.
Tekerlemeler kullanılır.
İnsan dışındaki varlıkların insan gibi konuşturulduğu görülür.
Öğüt verme amacındadır.
Yer ve zaman belirsizdir veya gerçeğe uymaz.
Düz yazıyla yazılır.
Şiir şeklindedir.
Anonimdir.
İyiler mutlaka başarılı olur.
Hikâye edici metin türlerindendir.

145