Page 188 - 5_sf_Tane_Tane_Turkce_Defter_Kitap

4. İsimden isim yapan "-lik" ekinin sözcüğe kazandırdığı anlamlardan bazıları şunlardır.
✎ Âlet, araç, gereç isimleri yapar: tuz-luk, yağmur-luk.
✎ Meslek ve meslek aşaması gösteren adlar yapar: öğretmen-lik, futbolcu-luk.

✎ Topluluk ve çoğulluk anlamı katar: ağaç-lık, meşe-lik.
Aşağıdaki cümlelerde kullanılan "-lik" eki almış sözcüklerin hangisinde ekin verilen anlamlarının dışın-
da bir ad türettiği görülür?

A) Ne yapıp edip bana yeni bir kulaklık aldırdı.
B) Avukatlığın kolay olduğunu mu zannediyormuş?
C) Bu kuraklığın daha iki yıl süreceği söyleniyor.

D) Okulun penceresinden uçsuz bucaksız çayırlığı izliyordu.

5. Bazı sözcükler cümle içinde kök halleriyle veya çekim eki almış halleriyle kullanılır. Bazı sözcükler ise köklerine
getirilen eklerle yeni bir sözcük türetir. "Okuldan erken çıktın." cümlesinde "çık-" fiiline getirilen zaman eki "-tı"
ve kişi eki "-k" sözcüğün anlamını değiştirmemiştir. "Bizi bahçeden zorla çıkardı." cümlesinde ise "çık-" fiiline
getirilen "-ar" eki sözcüğün anlamını değiştirerek yeni bir fiil türetmiştir.
Bu bilgilere göre aşağıdaki dizelerde altı çizili sözcüklerin hangisi sözcüğün anlamını değiştiren bir ek
almıştır?

A) Affan Dede’ye para saydım, B) Artık ne yaşım var, ne adım;
Sattı bana çocukluğumu. Bilmiyorum kim olduğumu.
C) Hiçbir şey sorulmasın benden; D) Ne güzel dönüyor çemberim;
Haberim yok olan bitenden. Hiç bitmese horoz şekerim!

6. Fiil veya isimlere getirilerek onlara yeni anlamlar kazandıran eklere yapım eki denir. "Kardeşim havuzda yüzer-
ken annem çok telaşlı olur." cümlesinde "kardeş" kelimesine getirilen "-im" eki yeni bir sözcük türetmemiştir.
Oysa "telaş" kelimesine getirilen "-lı" eki sözcüğün yeni bir anlam kazanmasını sağlamıştır. Bu yüzden bu ek bir
yapım ekidir.
Bu açıklamaya göre aşağıdaki dizelerin hangisinde hiçbir sözcük yapım eki almamıştır?

A) B)
Çıkamaz çocukluğundan dışarı Yoksul bir çocuk görsem
Kimse. Yağmur altında üşüyen
Kardeşliğimiz bundandır Köprü olmak geçer
Mavi sularla binlerce yıl. Hiç değilse içimden.

C) D)
Yüzümden bir şeyler aktı aktı
Bir de bir gün baktım göğe bir bayram gecesi
İçim de menekşelendi Hilmi Bey
Bir kestane fişeği açmıştı yedi rengimden
Gökyüzü gibi bir şey bu çocukluk
Yağıyorum çocukların üstüne.
Hiçbir yere gitmiyor.

188